بنیاد نیکوکاری فردوس پیشتاز مبارزه با سل در مناطق محروم
مدیر عامل بنیاد نیکوکاری فردوس گفت: از نقطه نظر فراوانى بیمارى سل در استانها و شهرستانها، بالاترین رقم مربوط به شهر زابل و استانى مربوط به سیستان و بلوچستان و پس از آن استان گلستان مى باشد. با توجه به شرایط اقلیمى و وضعیت اجتماعى و اقتصادى منطقه زابل و میزان ابتلا به بیمارى سل و نزدیکى به افغانستان و کل استان سیستان و بلوچستان به پاکستان، با کمک خیرین بنیاد نیکوکارى فردوس به منظور کمک…
مدیر عامل بنیاد نیکوکاری فردوس اعلام کرد: بر اساس آخرین آمار اداره کنترل سل وزارت بهداشت، تعدادکل بیماران مبتلا به سل در کشور در سال ١٣٩۵ برابر با ۹ هزار و ۷۷ مورد بوده که ۴ هزار و ۵۵۵مورد سل ریوى خلط مثبت ،هزار و ۶۷۲ نفر سل خلط منفى و ۲ هزار و ۵۴۷ بیمار مبتلا به سل غیر ریوى بودهاند. بیشترین فراوانى سنى براى افراد بالاتر از ۶۵ سالگى بوده و پس از آن سنین ٢۵ تا ۴۴ سالگى بوده است.
محمد رضا مسجدی با اشاره به این مطلب که، زکریاى رازى از معروفترین شیمیدانان و طبیبان جهان که به روایتى روزمرگ این دانشمند شهیر مطابق با ٢٣ مهر ماه بوده است، ادامه داد: از این رو در کشور ما، روز ملى مبارزه با سل را همزمان با این رویداد برگزیدهاند. البته روز جهانى مبارزه با سل برابر با ٢۴مارس هر سال است که به علت همزمانى با تعطیلات نوروزى و کم تاثیرى بیان مطالب مرتبط جهت آگاهى عمومى در آن زمان، این جابجایى انجام گردیده است. به هر حال بیمارى سل همزاد بشر است و آثار آن در قدیمىترین ماندههاى بدست آمده از انسانهاى واپسین دیده شده و تاکنون همواره بوده، هست و بنظر خواهد بود.
عضور کمینه فنی سل کشور در ادامه تاکید کرد: تا ٢۴ مارس سال ١٨٨٢ که برابر با روز اعلام شناسایى میکروب سل توسط کخ، تلاشهاى فراوان در سطح جهانى جهت کنترل این بیمارى انجام گرفته است. در سال ٢٠١۵ و بر اساس اهداف سازمان ملل متحد براى توسعه پایدار در سال٢٠٣٠( پایان بخشیدن به همهگیرى بیمارى سل در سطح جهانى) جزو بندهاى مهم این بیانیه به شمار میرود. به همین منظور سازمان بهداشت جهانى در جلسه مجمع عمومى مصوب نمود تا تلاش جدى براى کاستن ٩٠٪ موارد مرگ و ٨٠٪ موارد ابتلا به بیمارى سل تا سال ٢٠٣٠ انجام گیرد. براساس آخرین گزارش سازمان بهداشت جهانى بدست آمده از اطلاعات ٢٠٢ کشور و شامل بیش از ٩٩٪ جمعیت حاضر، وضعیت بیمارى سل به اندازهاى وسیع تر از آنچه فکر مىشد در دنیا مشکلآفرین است ولى با این حال تعداد موارد مرگ و هم چنین موارد جدید ابتلا به بیمارى رو به کاهش مىباشد.
مسجدی افزود: نزدیک به ۶٠٪ کل موارد سل در کشورهاى هند، اندونزى، چین، نیجریه، پاکستان و آفریقاى جنوبى بوده است. در مقایسه با سال ٢٠١۴، کاهش معادل ۵/۱٪ در سال ٢٠١۵ اتفاق افتاده که این رقم باید ۴ تا ۵٪ در سال برسد تا به اهداف پایان بخشیدن به این بیمارى دسترسى شود. از طرفى در سال٢٠١۵ تقریبا ۴۸۰ هزار مورد جدید سل مقاوم یا (MDR) نیز رخ داده است که به آنها ۱۰۰ هزار مورد مقاوم به داروى ریفامپین نیز باید اضافه شود. ۴۵٪ موارد مجموعه سل مقاوم یعنى کل ۵٨٠٠٠٠ نفر در کشورهاى هند، چین و روسیه بودهاند. تقریبا ٣/٣٪ موارد تازه تشخیص داده شده و ٢٠٪ بیماران با سل قبلى دچار سل مقاوم میباشند. بعلاوه، ٩/٧٪ مبتلایان به سل MDR ، دچار نوع سل XDR مىباشند که نوعى مقاومت شدیدتر است. در سال ٢٠١۵، نزدیک به ۴/۱ میلیون نفر در اثر بیمارى سل و ۴۰۰ هزار نفر نیز به علت ابتلا توام به سل و HIV فوت کردند. با اینکه میزان مرگ در اثر بیمارى سل در سال ٢٠١۵ در مقایسه با سال ٢٠٠٠ تقریبا ٢٢٪کاهش یافته اما هنوز این بیمارى جزو ١٠ علت اصلى مرگ در سطح جهانى محسوب مىشود.
بالاترین رقم مبتلایان به سل مربوط به «زابل» است
وی تصریح کرد: بر اساس گزارش سال ٢٠١۵ سازمان بهداشت جهانى، در جمهورى اسلامى ایران با ٧٩ میلیون نفر جمعیت در آن زمان، تعداد موارد بیمارى سل از همه انواع ریوى و غیر ریوى، حدود ۱۳ هزار نفر و میزان بروز بیمارى سل ١۶ مورد در ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در سال بوده است. بر اساس این گزارش حدود ٧١٪ موارد مورد انتظار بیمارى سل در کشور کشف و گزارش شده است. میزان موفقیت درمان در ایران براى سل معمولى ٨٧٪ و براى سل مقاوم ٧۴٪ بوده است. در همین گزارش میزان بروز سل در افغانستان ١٨٩در۱۰۰ هزار، پاکستان ٢٧٠ در۱۰۰ هزار، عراق۴٣در ۱۰۰ هزار، آذربایجان ۶٩ در ۱۰۰ هزار، و ترکیه ١٨ در ۱۰۰ هزار بوده است.
عضو کمیته فنی سل کشور تاکید کرد: نکته مهم این است که از میان کشورهاى “پر سل” جهان که بیشترین تعداد و بار بیمارى را دارند، دو کشور مسالهدار و مشکل ساز یعنى افغانستان و پاکستان هم جوار ایران بویژه منطقه سیستان و بلوچستان مىباشند. از بیماران مبتلا به سل ریوى خلط مثبت که از نظر انتشار و گسترش بیمارى در درجه اول اهمیت محسوب مىشوند، ۵/۱۴٪ بیماران غیر ایرانى بودهاند !!! موفقیت درمان در بیماران سل معمولى ٨٧٪ و در انواع مقاوم ۵٧٪ بوده است.
بنیاد نیکوکاری فردوس پیشتاز مبارزه با سل در مناطق محروم
مسجدی تاکید کرد: از نقطه نظر فراوانى بیمارى سل در استانها و شهرستانها، بالاترین رقم مربوط به شهر زابل و استانى مربوط به سیستان و بلوچستان و پس از آن استان گلستان مى باشد. با توجه به شرایط اقلیمى و وضعیت اجتماعى و اقتصادى منطقه زابل و میزان ابتلا به بیمارى سل و نزدیکى به افغانستان و کل استان سیستان و بلوچستان به پاکستان، با کمک خیرین بنیاد نیکوکارى فردوس به منظور کمک به بیماریابى، درمان و حمایت از بیماران مبتلا در منطقه و هم چنین استقرار یک واحد آموزشى و پژوهشى براى کمک محلى و همچنین با مساعدت دانشگاه علوم پزشکى زابل، وزارت بهداشت و سازمان بهداشت جهانى منطقه مدیترانه شرقى، هاب منطقه اى براى این منظور در قالب بیمارستان امام رضا علیه السلام درمجموعه بیمارستان حضرت امیر المومنین(ع) دانشگاه علوم پزشکى زابل در حال احداث و به یارى خداوند به زودى زود افتتاح و قابل بهره بردارى خواهد بود.
مدیر عامل بنیاد نیکوکاری فردوس گفت: بیمارى سل در اثر باسیل سل یا میکوباکتریوم توبرکولوزیس عارض مى شود. این میکروب همه ارگانها و اعضاى بدن را گرفتار مىسازد ولى عضو اصلى ابتلا، ریه ها مى باشد که بیش از ٨٠٪موارد را شامل مى شود. سل ریه همانطوری که شایعترین شکل ابتلا به این بیمارى است، مهمترین و اصلىترین راه انتقال بیمارى نیز محسوب مىشود. زیرا راه عمده انتقال میکروب سل از فردى به فرد دیگر از طریق پخش شدن ذرات حاوى میکروب سل هنگام سرفه، عطسه و صحبت کردن است که ازریه بیمار مبتلا به هوا میرود و سبب آلوده شدن هواگشته و در نتیجه استنشاق این هواى باسیلدار توسط افراد مختلف موجب انتشار بیمارى مىشود. چون مخزن بیمارى و عامل انتشارش انسان است، بنابراین در سالهای متمادی وعلیرغم تلاشهاى فراوان هنوز کنترل بیمارى مشکل مى باشد.
علایم بیماری سل مانند بیماری های عفونی است
عضو کمیته فنی سل کشور تاکید کرد: علایم بیمارى سل شبیه اغلب بیماریهاى عفونى شامل تب، عرق کردن، لاغرى، ضعف، بى اشتهایى وکج خلقى (بویژه نزد کودکان وخردسالان)است و بقیه علایم مربوط به عضو مبتلا مى باشد. از آنجا که مهمترین عضو مبتلا ریهها مىباشد، بنابراین سرفه، خلط، خلط خونى مهمترین علایم این بیمارى بشمار مىروند و از این جهت نزد هر فرد مبتلا به سرفه باخلط بیش از دو هفته و حتى یک بار خلط خونى باید به فکر بیمارى سل بود و اقدامات لازم براى تشخیص آن بکار گرفته شود.
مسجدی تصریح کرد: تشخیص بیمارى بطور عمده مبتنى بر یافتن میکروب سل است که اساسا متمرکز بر آزمایش خلط و جستجوى میکروب سل در آن مىباشد. این آزمایش بسیار ساده و قابل دسترس است. البته براى کشف موارد مقاوم از تستهاى مولکولى مکمل نیز بهره گیرى مىشود و بر حسب برنامه کشورى و تعریف موارد، کشت و آنتى بیوگرام نیز انجام مى شود. بطور معمول هر فرد مبتلا به سل ریوى خلط مثبت، ١٠ تا ١۵ نفر را آلوده مى کند. در حال حاضر نزدیک به ٢ تا ٣ میلیارد نفر در جهان آلوده به میکروب سل مىباشند اما فقط ۵ تا ١٠ ٪ این افراد در طول زندگى، عفونت به بیمارى تبدیل مىشود که معمولا در خردسالان و افراد با ضعف ایمنى این میزان بیشتر و زودتر رخ مىدهد.
مدیر عامل بنیاد نیکوکاری فردوس گفت: در سل معمولى مدت درمان ۶ ماه و شامل ۴ دارو در ٢ ماه اول و ٢ دارو در ۴ ماه بعد است و میزان موفقیت، مشروط بر مصرف صحیح و منظم دارو بیش از ٨۵ تا ٩٠٪ مى باشد. مشکل اساسى این است که پس از تقریبا ٢ تا ٣ هفته مصرف دارو اغلب علایم بیمارى فروکش کرده و بیمار نیازی به مصرف دارو ندارد و یا اینکه نا مرتب مصرف مى کند. در همین زمان داستان پیدایش مقاومت میکروب سل آغاز مىشود. به خاطر همین مسئله برنامه درمان کوتاه مدت با نظارت مستقیم از سالهاى ١٩٨٠ جزو برنامه هاى سازمان بهداشت جهانى قرارگرفت و در حال حاضر در اغلب کشورها در حال انجام است.
هزینه درمان بیماری سل بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ دلار است
مسجدی در ادامه با اشاره به این مطلب که، در کشورکلیه خدمات بیماریابى، تشخیص و درمان بیمارى سل رایگان و از طریق سیستم خدمات بهداشتى درمانى انجام مىشود، تصریح کرد: بطور متوسط هزینه درمان بیمار مبتلا به سل معمولى که اغلب شش ماه طول مى کشد و سرپایى انجام مى شود که در بیش از ٨۵٪ موارد با موفقیت کامل است، بین ١٠٠ تا ۵٠٠ دلار است. این در حالیست که هزینه درمان بیمار مبتلا به سل مقاوم بین ۵٠٠٠تا۱۰ هزار دلار بوده و نتیجه موفقیت درمان حدود ۵٠٪ است. بدین جهت یکى از اقدامات اساسى جلوگیرى از بروز موارد مقاوم بیمارى است که باید از طریق برنامه ملى مبارزه با سل کشور انجام گیرد. البته واکسیناسیون BCG بعنوان اولین اقدام جهت پیشگیرى بیمارى سل بویژه نزد کودکان و نونهالان در بیش از ١۶٣ کشور جهان اجرا مى شود و در ١٠۲ کشور پوشش بیش از ٩٠٪ دارد. در ایران نیز BCG طبق برنامه ملى واکسیناسیون در بدو تولد تزریق مى شود و پوشش تقریبا ١٠٠٪ دارد. اما اثرات مصونیتزایى این واکسن بیشتر در سنین کودکى و نو جوانى که پس از بلوغ از اثرات آن کاسته مى شود.
ریشه کنی سل همزمان با ریشه کنی فقر انجام شود
مدیر عامل بنیاد نیکوکاری فردوس ضمن اشاره به این مطلب که، به علت ارتباط بیمارى سل با شرایط اقتصادى و اجتماعى جامعه ریشهکنى آن باید همزمان با ریشهکنى فقر، کاستن عوامل خطر بیماریهاى غیر واگیر شامل استعمال دخانیات، بهبود تغذیه و تامین مسکن مناسب براى افراد جامعه مى باشد، تاکید کرد: رتباط استعمال دخانیات با بیمارى سل به شکلى است که مصرف دخانیات خطر ابتلا به بیمارى سل را ۵/۲ برابر و هم چنین مرگ در اثر بیمارى را بسیار زیادتر مىسازد. بنظر مىرسد بیش از ٢٠٪ میزان بروز بیمارى سل در سطح جهانى مربوط به استعمال دخانیات مى باشد و لذا کنترل و مبارزه با استعمال دخانیات بطور جدى بر کنترل بیمارى سل و ریشه کنى ان تاثیرگذار می باشد. از این رو سازمان جهانى بهداشت، هماهنگى فعالیتهاى برنامه مبارزه با سل و مبارزه با دخانیات را مهم و در برخى قسمتها ادغام هر دو را ضرورى مىداند.
مسجدی تاکید کرد: موفقیت برنامه ملى کنترل سل منوط به تامین به موقع بودجه کافى، تجهیزات مورد نیاز و از همه مهمتر نیروى انسانى ورزیده، علاقمند و پایدار است که شاخص هاى اصلى تعهد حکومتى محسوب مى شوند. هر گونه تعلل و یا کوتاهى، اثرات زیان بار و غیر قابل جبران ببار میآورد که هزینه آن را چندین نسل باید بپردازند. از این رو توجه جدى وزارت بهداشت، مجلس و سازمان برنامه وبودجه در تخصیص بودجه مناسب (که خیلى هم زیاد نیست) قدم مهم و اساسى براى توفیق دربرنامه ملى کنترل سل بشمار مىرود که در طى چند سال اخیر موفقیتهاى مطلوبى کسب نموده و درمیان کشورهاى همجوار و منطقه از شرایط بهترى برخوردار مىباشد.
در خاتمه لازم می دانم، از دکتر مهشید ناصحى مدیر اداره سل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکى که آمار مربوط به ایران را در اختیار گذاشتند و در طى این سالها تلاش بسیاری درجهت کنترل بیمارى سل در کشور داشته اند، تشکر کنم.
دیدگاه ها :